Hoe vullen de Indiase gezondheidsleer Ayurveda en Bos Chi Kung elkaar aan?
Ayur Veda is de klassieke Indiase gezondheids- en geneeskunde. “Ayur” betekent in het Sanskriet “kennis” en “veda” betekent “kennis, wijsheid”. Dit héél uitgebreide en holistische systeem omvat geneeskunde, gezondheidskunde (ziektepreventie), voedingsleer, massages, enzovoort.
Volgens de Ayurveda vind je in alles de 5 basiselementen terug: aarde, water, lucht, vuur, ruimte.
Constitutietypen
In ieder mens overheersen bepaalde combinaties van die elementen, en daarom onderscheid Ayurveda 3 menstypen: Vata, Pitta en Kapha constitutietypen (en combinaties daarvan).
Die typen hebben elk hun bijzondere eigenschappen en neigingen. Op basis daarvan kun je adviezen krijgen over optimale voeding, dranken, kruiden, baden, diëten, therapeutische behandelingen, leefwijze, enzovoorts. Vaak komen die adviezen niet overeen met wat je geneigd bent te doen. Ze dienen juist als tegenwicht…
Hieronder een vereenvoudigd overzicht van die constitutietypes, met wat adviezen voor elk type (op deze website beperkt tot fitness & lichaamsbeweging):
Vata constitutie
Eigenschappen & neigingen: vluchtig, vluchtig, licht, snel, beweeglijk als de wind, droog, pezig, informatief, overactief, onrustig, ondergewicht, druk, slapeloos, angstig.
Ayurveda adviseert vata’s activiteiten die rustgeven, verwarmen, verzachten, gronden, vertragen, verzwaren, ontspannen, smeren, voeden, opbouwen, botten versterken. Zoals:
- Rustige interne vechtkunsten (zoals tai chi, chi kung, bagua, yiquan), rustige krachttraining, wandelen, sauna, tuinieren, bowling, kegelen, biljarten, snookeren, hengelen, jeu de boules, zwemmen in warm water, verwarmende ademoefeningen, veren op minitrampoline.
- Ritmische & regelmatige activiteiten.
- Bewegingen en houdingen die je bekken/onderbuik verzachten.
- Rustgevende massages met verwarmende olie.
- Rustgevende, verwarmende chi kung.
Vermijd: hijgen, drukte, gespring, uitputting, snelheid, haast, afkoeling, uitdroging, onregelmatigheid.
Pitta constitutie
Eigenschappen & neigingen: vurig, pittig, intens, gepassioneerd, gespierd, atletisch, heethoofd, oververhit, verbeten, agressief, competitief, opbranden.
Ayurveda adviseert pitta’s activiteiten die rust geven, relaxen, verkoelen, verzachten.
- Zoals zwemmen, aqua-fitness, zeilen, windsurfen, skieën, langlaufen, wandelen, rustig fietsen, toerschaatsen, boogschieten, golfen, bowling, speerwerpen, biljarten, snookeren, trekken met rugzak, klimmen, rustige niet-competitieve vechtkunsten (zoals tai chi, aikido, bagua, yiquan, hsing-i, cheng hsin, jiu jitsu, etc .), verkoelende ademoefeningen.
- Bewegingen en houdingen die je maagstreek (solar plexus) verzachten.
- Rustgevende massages met verkoelende olie.
- Rustgevende, verkoelende chi kung.
Vermijd: verhittende activiteiten, wedstrijden, yoga waarbij je op je hoofd of schouders staat etc.
Kapha
Eigenschappen & neigingen: vloeibaar, zwaar, rond, zacht, langzaam, gemoedelijk, traag, loom, overgewicht, veel slapen, vasthouden, bezitterig.
Ayurveda adviseert kapha’s activiteiten die activeren, prikkelen, stimuleren, de verbranding versnellen. Zoals:
- Hardlopen, aerobics, wielrennen, touwtje springen, intense krachttraining, dynamische vechtsporten (worstelen, boksen, judo, karate, taekwondo, wing chun, savate, kickboksen, etc.), roeien, paardrijden, bergbeklimmen, squash, badminton, tennis, tafeltennis, voetballen, stimulerende ademoefeningen, zingen.
- Bewegingen en houdingen die je borstgebied/ademhalingsorganen stimuleren.
- Droge, stimulerende massages.
- Actieve, pittige chi kung.
Vermijd: vertragende, verzwarende activiteiten, zitten, inactiviteit.
Chi kung op z’n Ayurveda’s..?
Volgens Ayurveda zou je ook je chi kung beoefening moeten afstemmen op de behoeften van je constitutie. Maar hoe doe je dat?
Zoals gezegd, beschrijft Ayurveda de “vijf elementen”: aarde, water, vuur, lucht, en ruimte.
In de Bos Chi Kung gebruiken we die elementen als hulpmiddelen. Als metaforen, beelden. Elke chi kung beweging & houding kun je namelijk doen met aandacht voor één of meer van die elementen. Voorbeelden:
Aarde
Beeld/metafoor: gronding, stabiliteit, stevigheid, compactheid.
Je bewegingen & houdingen doe je met zoveel mogelijk aarding, contact met de grond, bewustzijn van je gewicht, zwaarte, stabiliteit, stevigheid.
Water
Beeld/metafoor: vloeien, terugtrekken, stromen, golven, opnemend, spoelen.
In de ayurvedische geneeskunde, gezondheidsleer & leefwijze maakt men veelvuldig gebruik van olie. Om het te smeren en schoon te maken (veel vervuilende stoffen zouden alleen in olie oplosbaar zijn).
Van binnen en van buiten olie je je lichaam. Via de voeding, huid en lichaamsopeningen. Bij ayurvedische massages kun je heel veel olie verwachten… Ook krijg je het advies om jezelf veelvuldig te masseren met olie. Uit ervaring sprekend: dat heeft wat nadelen. Vette kleren, vette badkamervloer & badkuip, verstopte afvoerputjes…
Het blijkt echter mogelijk om met chi kung een soortgelijk effect te creëren. Doe de bewegingen & houdingen vloeiend, alsof je beweegt in vloeistof, alsof je lichaam gevuld is met vloeistof, alsof je golvend beweegt.
Vuur:
Beeld/metafoor: intensiteit, intentie, richting.
De bewegingen & houdingen doe je met vurigheid, intense concentratie, alsof je licht & warmte uitstraalt.
Lucht:
Beeld/metafoor: expansie & opstijgen.
Precies dezelfde bewegingen & houdingen leer je te doen met zoveel mogelijk lichtheid, alsof je gevuld bent met lucht, gedragen wordt door de lucht, en beschermd wordt door een airbag.
Ruimte:
Beeld/metafoor: verruiming, bevatten, omvatting.
Je bewegingen & houdingen doe je met volledige aandacht voor je lichaamsruimte, de ruimte om je heen, en zelfs de Grote Ruimte die alles omvat.
Wat DOE je daar nou praktisch mee?
Heb je hier eenmaal voldoende ervaring mee, dan kun je zelf het effect van je oefeningen bepalen.
Dan kan een groep mensen Chinese fitnessoefeningen doen die er van buiten allemaal precies hetzelfde uitzien, terwijl iedereen van binnen iets anders ervaart.
De één geeft z’n lichaam meer massa en maakt het compacter.
De ander maakt het juist lichter en transparanter.
Nummer 3 focust op het vloeiend maken van dezelfde bewegingen
En persoon 4 geniet van een meditatieve bewustzijnsverruiming.
Als je de verschillende mogelijkheden hebt ontdekt en beoefend, heb je een grotere keuzevrijheid. En kun je jezelf geven wat je op dat moment nodig hebt.
© 2008 Robberto Bos, Amsterdam.
Over de auteur: Robbert(o) Bos is de auteur van het in 1982 verscheen “Ayurveda – gids voor gezondheid en lang leven”. Dit was Eeén van de eerste Nederlandstalige boeken over ayurveda. Hij werkt nu als chi kung leraar in Amsterdam